Cá linh non "khuấy động" miền Tây

Chiếc vỏ lãi chở trên 400 kg cá linh non đang được nhân công tranh thủ vớt cá lên cân.

Theo dòng con nước son của sông Hậu, chúng tôi đến một “bến cá” không bao giờ ngủ trên vùng biên giới An Giang - một khung cảnh đặc trưng của mùa nước nổi mà không phải ai cũng có dịp chứng kiến. Đó chính là chợ cá Bắc Đai, nơi nhịp sống của người dân miệt sông nước Việt Nam và Campuchia hòa quyện vào nhau, tấp nập và đầy ắp tiếng cười.

Hành trình của chúng tôi ngược về đầu nguồn sông Hậu, nơi con sông khi vào địa phận Việt Nam tại Phú Hội, An Giang chia làm 2 nhánh. Dòng chính Bassac hùng dũng chảy về phía Khánh An, trong khi dòng phụ Bình Di hiền hòa men theo đường biên giới, ôm lấy một nửa cù lao. Chính tại ngã ba Bắc Đai, nơi con sông Bình Di nhận thêm dòng nước lớn từ phía Campuchia và được gọi là sông Phú Hội, một vựa cá sầm uất đã hình thành.

Cá linh non chỉ bằng 1/2 ngón tay út, mùa này chúng vừa bơi, vừa lớn.

Những “bến cá” này được cất lên ven sông, trở thành điểm thu mua thủy sản lý tưởng cho người dân quanh vùng và đặc biệt là từ Campuchia đưa ghe thuyền qua bán. “Chợ cá này vào vụ từ ngày 23, 24-6 âm lịch, đầu mùa nước chúng tôi mua cá lăng, cá linh non.

Sau đó, con nước càng lớn sẽ có nhiều loại cá khác nhau được người dân đánh bắt đem về vựa bán, chúng tôi thu mua hết” - chị Nguyễn Thị Thu Sương chủ vựa cá gần chợ Bắc Đai chia sẻ.

Có mặt tại bến cá sầm uất ngay chợ Bắc Đai khi bình minh vừa ló dạng, khung cảnh trước mắt chúng tôi thật ấn tượng: Hàng chục chiếc ghe, mà thực chất là những chiếc vỏ lãi (một loại xuồng máy đuôi tôm) của bà con Campuchia ra vào tất bật. Tiếng máy nổ giòn tan, tiếng người gọi nhau í ới, tiếng cá quẫy nước tạo nên một bản hòa ca sống động.

Không khí làm việc ở đây khẩn trương và hối hả. Tại mỗi vựa cá, gần hai chục con người làm việc không ngơi tay, mồ hôi ướt đẫm lưng áo. Ghe này vừa cân cá xong, lập tức lùi ra để ghe khác tiến vào. Họ không tính cá bằng chục kg như ở chợ, mà bằng cả trăm kg. Mỗi chiếc vỏ lãi ít thì chở hai trăm, nhiều thì lên đến bốn, năm trăm kg cá. Dù vất vả, nhưng trên gương mặt rám nắng của ai nấy đều ánh lên niềm hân hoan của một mùa bội thu.

Có thể nói “ngôi sao” của mùa nước nổi chính là con cá linh non, 99% lượng thủy sản cập bến chính là cá linh non. “Nước bên Campuchia lên sớm hơn bên Việt Nam, nhờ vậy mà cá linh non theo con nước lên đồng nhiều vô kể. Ở bên ấy dân bản địa ăn và bán không hết nên chuyên chở sang các vựa cá ở biên giới An Giang để bán có thêm thu nhập. Tôi ngày nào cũng cân cá từ sáng sớm đến chiều tối” - anh Nguyễn Văn Chuột, một nhân công tại vựa cá Hai Dũng cho biết.

Vừa bán xong 400 kg cá linh, một ngư dân Campuchia vui vẻ chia sẻ trong lúc đếm những đồng tiền vừa thu được: “Năm nay, nước lên nhiều từ đầu tháng 6 âm lịch. Khoảng ngày 21, 22-6 âm lịch, cá linh bằng chân nhang đã xuất hiện rồi, nhưng chúng tôi đợi thêm gần 1 tuần cho cá lớn hơn mới bắt. Mỗi ngày, tôi dỡ dớn 2 lần, trung bình mỗi lần được từ 300 - 500 kg cá, kiếm vài triệu đồng sống khỏe”.

Lời chia sẻ mộc mạc ấy cho thấy niềm vui và sự phấn khởi của những người làm nghề “hạ bạc” khi thiên nhiên ưu đãi. Mùa khô, họ gắn bó với mảnh vườn, thửa ruộng; nhưng khi con nước tràn về, họ lại chuẩn bị ghe xuồng, đăng, dớn, sẵn sàng cho một mùa đánh bắt mới. Nụ cười hiền hòa luôn nở trên môi những con người dạn dày sương gió ấy chính là nét đẹp chân chất, đáng quý của vùng biên viễn này.

NHỊP SỐNG VANG DỘI CẢ KHÚC SÔNG

Gần 10 giờ, khi mặt trời đã lên cao ngang mái nhà lồng chợ Bắc Đai, quãng sông Phú Hội càng trở nên sôi động. Tiếng máy ghe nổ giòn giã xen lẫn tiếng bạn hàng chốt giá vang lên không ngớt, tiếng nhân công hối hả gánh từng sọt cá lên bờ... Tất cả tạo nên một thứ âm thanh đặc trưng, vang động cả một khúc sông.

Người dân khu vực quanh sông Phú Hội xúm nhau lặt hầu cá linh non, mỗi kg vựa trả 40.000 đồng.

Mỗi ngày, một vựa cá ở đây thu mua vài ba tấn cá, số phận của chúng cũng được định đoạt ngay tại bến: Cá khỏe, còn sống: Đây là loại hàng tuyển, giá bán khá cao. Người ta phải nhẹ nhàng, nâng niu cho vào những chiếc vèo lớn nước chảy mạnh để lấy ôxy.

Bởi cá có khỏe thì mới chịu đựng được những chuyến xe dài, để rồi có mặt tại các nhà hàng, quán ăn khắp nơi. Cá yếu, lật bụng: Số cá này sẽ được các thương lái thu mua với giá rẻ, chỉ khoảng 4.000 - 6.000 đồng/kg, để bán lại cho các bè nuôi cá trong vùng làm mồi. Một số người mua về để làm mắm, dự trữ cho cả năm... Với những người con sống nhờ sông nước, họ rất quý trọng và thấu hiểu tự nhiên.

Nếu dưới bến là sức vóc của cánh thanh niên trai tráng, thì trên bờ lại là thế giới của các dì, các chị, các bà. Họ cũng “chạy đua với con cá” theo một cách rất riêng. Từng nhóm nhỏ tụ tập trước hiên nhà, mỗi người một cái thau, một cái rổ, đôi tay thoăn thoắt làm công việc lặt hầu cá (làm sạch ruột cá).

Công việc tuy tỉ mẩn nhưng cũng mang lại một nguồn thu nhập đáng kể, giúp trang trải tiền chợ hằng ngày. Một người có thể làm sạch từ 5 - 8 kg cá mỗi ngày. Chỉ riêng tại vựa cá chúng tôi đang đứng, với hơn chục người làm, mỗi ngày đã cung cấp ra thị trường hàng trăm kg cá linh sạch. Ở những vựa lớn kế bên, số người làm còn đông gấp 5, 6 lần, cho thấy quy mô của “ngành công nghiệp” thời vụ này lớn đến thế nào.

Bà Bảy Nhàn vừa cân xong 5 kg cá thu về 200.000 đồng vui vẻ kể: “Làm nghề này tuy có cực một chút vì phải dậy sớm và ngồi yên một chỗ từ sáng đến chiều nhưng nhờ làm ở gần nhà và công việc nhàn nên chị em bạn ở trong xóm ai cũng mừng, ráng làm kiếm tiền sanh sữa mùa nước. Năm nào nước nổi về nhờ con cá mà người dân trong xóm có công ăn việc làm”.

CỘNG ĐỒNG MÙA NƯỚC NỔI

Điều đáng quý ở khu chợ biên giới này là tình làng nghĩa xóm. Hơn chục cơ sở thu mua cá hoạt động san sát nhau nhưng không hề có sự cạnh tranh gay gắt. Lượng ghe thuyền về mỗi ngày quá lớn, người dân tự bảo nhau chia đều ra các bến để không nơi nào quá tải. Họ hiểu rằng nếu dồn lại một chỗ, chủ vựa sẽ cân không xuể, ghe chờ lâu cá sẽ yếu đi, mất giá, thiệt hại lại là của chính ngư dân.

Ghe xuồng, vỏ lãi tấp nập chở cá linh từ nước bạn Campuchia về vựa cân.

Khi được hỏi về những sản vật khác của mùa nước nổi, người dân trong xóm vui vẻ chỉ tay về phía thượng nguồn, cách đó vài trăm mét. Nơi đó có mấy chiếc ghe khác đang đậu, chuyên thu mua cua, ốc và các loại thủy sản khác.

Cá linh theo con nước về, kéo theo cả một mùa mưu sinh rộn rã. Những chiếc ghe từ Campuchia sang sông không chỉ chở theo cá, mà còn chở theo nhịp sống, nhịp chợ, nhịp nghĩa tình giữa đôi bờ biên giới. Phú Hội lại sống dậy trong mùa nước nổi - mùa của phù sa, mùa của sinh kế và mùa của những ký ức mặn mòi miền sông nước.

THANH LONG

Nguồn: https://baoapbac.vn/xa-hoi/202508/ca-linh-non-khuay-dong-mien-tay-1047808/