Nhà ở cho công nhân có vai trò rất quan trọng và ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình công nghiệp hóa theo nhiều khía cạnh. Dưới đây là một số tác động chính:
Ổn định lực lượng lao động - yếu tố cốt lõi của công nghiệp hóa. Nhà ở ổn định giúp giữ chân công nhân. Khi có chỗ ở an toàn, gần nơi làm việc, công nhân ít rời bỏ công việc, giảm tỷ lệ nghỉ việc đột ngột, tạo nguồn nhân lực bền vững cho các khu công nghiệp. Nhà ở đảm bảo điều kiện sinh hoạt cơ bản, giúp người lao động có sức khỏe, tinh thần tốt, từ đó làm việc hiệu quả hơn giúp tăng năng suất lao động.
Đáp ứng nhu cầu nhà ở công nhân là yếu tố thu hút đầu tư, tăng tốc công nghiệp hóa. Nhà ở công nhân là hạ tầng xã hội thiết yếu. Các nhà đầu tư thường quan tâm đến khả năng đáp ứng nhà ở cho lao động trước khi đặt nhà máy, do đó, nhà ở công nhân tốt giúp địa phương thu hút vốn FDI, phát triển công nghiệp nhanh hơn. Chính vì vậy, đây là yếu tố tạo lợi thế cạnh tranh giữa các địa phương. Khu công nghiệp có hệ sinh thái đầy đủ (trong đó có nhà ở) sẽ hấp dẫn hơn so với nơi chỉ có đất trống, thiếu hạ tầng.
Tạo động lực cho đô thị hóa và phát triển bền vững. Nhà ở công nhân không chỉ là chỗ ở mà còn thúc đẩy hình thành các đô thị vệ tinh, dịch vụ thương mại, giáo dục, y tế, giao thông… quanh khu công nghiệp. Điều này giúp gắn kết công nghiệp và đô thị hóa. Hơn nữa, nó làm giảm áp lực nhập cư không kiểm soát. Nếu không có nhà ở công nhân, người lao động phải thuê trọ tạm bợ, gây quá tải hạ tầng đô thị, an ninh trật tự phức tạp.
Tác động xã hội và an sinh lâu dài. Việc người lao động có nhà ở ổn định giúp cải thiện chất lượng sống, làm tăng sự gắn bó của công nhân với doanh nghiệp và với địa phương, từ đó hình thành cộng đồng dân cư ổn định. Đồng thời, đây là yếu tố làm giảm bất bình đẳng xã hội. Nhà ở giá rẻ cho công nhân giúp họ không bị bỏ lại phía sau của quá trình phát triển công nghiệp.
Như vậy, nhà ở công nhân không chỉ là một chính sách an sinh mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy công nghiệp hóa theo hướng bền vững, hiệu quả và nhân văn. Đầu tư vào nhà ở công nhân là đầu tư vào nền tảng hạ tầng xã hội phục vụ cho sự phát triển công nghiệp lâu dài.
Nhận thức được vấn đề này, Đảng và Chính phủ từ lâu đã quan tâm hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội để bán, thuê mua, cho thuê dành cho đối tượng chính sách, người có thu nhập thấp (trong đó có công nhân). Không chỉ chính sách hỗ trợ của Nhà nước mà vấn đề này đã được cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội tham gia ủng hộ (nhất là nhà cho đối tượng chính sách, hộ nghèo). Đối với Nghệ An, từ năm 2021 đến nay, tỉnh đã hoàn thành xây dựng 1.756 căn tại 3 dự án, công trình, trong đó có 300 căn nhà ở xã hội cho công nhân, 1.456 căn nhà lưu trú công nhân. Hiện nay, tỉnh đang triển khai 7 dự án, dự kiến bổ sung thêm 1.553 căn gồm: 1.381 căn nhà lưu trú công nhân và 172 căn dành cho người thu nhập thấp. Đồng thời, đã quy hoạch 41 dự án, trong đó 34 dự án đã chọn được chủ đầu tư (khoảng 28.000 căn).
Tuy nhiên, nhà ở phục vụ công nhân làm việc tại các khu công nghiệp trong cả nước mới chỉ đáp ứng được khoảng hơn 30% nhu cầu. Phần lớn công nhân, lao động nhập cư đang phải thuê nhà trọ dân sinh với điều kiện sinh hoạt không đảm bảo. Hơn nữa, theo kết quả điều tra, khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho thấy, trong tổng số 220 khu công nghiệp, khu chế xuất trong cả nước hầu như chưa có nơi nào xây dựng được nhà trẻ, mẫu giáo, trường học phổ thông và trạm y tế để phục vụ những nhu cầu thiết yếu của người lao động.
Đối với Nghệ An, so với nhu cầu thực tế thì kể cả số nhà đã hoàn thành và đang xây dựng cũng chỉ mới đáp ứng được khoảng hơn 10%. Đặc biệt, đối với các cặp vợ chồng trẻ đều là công nhân, việc tiếp cận nhà ở càng gặp nhiều khó khăn (nhà lưu trú không có căn hộ cho gia đình, nhà ở XH cho người thu nhập thấp đang rất ít).
Theo Quy hoạch phát triển các khu công nghiệp của Nghệ An định hướng đến năm 2030, dự báo lực lượng lao động trong các khu công nghiệp khoảng 250.000 người (tăng trưởng bình quân khoảng 12- 15%/năm so với năm 2024). Nếu dự kiến khoảng 65% có nhu cầu thì cần có khoảng trên 60.000 căn hộ đến năm 2030. Tại Quyết định số 444/QĐ-TTg ngày 27/2/2025 của Thủ tướng Chính phủ, chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội đến năm 2030 Nghệ An phải đạt 28.500 căn (trong đó 19.500 cho công nhân và 9.000 căn cho người thu nhập thấp). Như vậy, trong 5 năm tới, Nghệ An cần xây thêm hơn 26.000 căn. Mặc dù vậy, nếu đúng kế hoạch, đến năm 2030 Nghệ An cũng chỉ mới đáp ứng được khoảng trên 30% nhu cầu. Đây là một thách thức rất lớn trong giai đoạn sắp tới.
Nghệ An đang trong lộ trình tăng tốc, một nhiệm vụ đột phá là tăng cường thu hút đầu tư trong lĩnh vực phát triển công nghiệp. Việc này sẽ tạo nên một áp lực lớn về nhà ở cho công nhân. Vấn đề giải quyết nhà ở cho công nhân không chỉ là giải quyết vấn đề an sinh xã hội, mà còn là giải pháp để phát triển nguồn nhân lực, thu hút đầu tư và nâng cao năng suất lao động xã hội. Để giải quyết vấn đề này, xin đề xuất một số vấn đề sau:
Trước hết, đối với các dự án nhà ở xã hội, cần làm tốt công tác giải phóng mặt bằng, quy hoạch “đất sạch” để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư triển khai dự án nhanh nhất. Cần rà soát và tích hợp quy hoạch nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và thiết chế văn hóa - xã hội, nhà ở chuyên gia vào quy hoạch khu, cụm công nghiệp (đảm bảo đủ 70% người lao động có nhu cầu). Rà soát các quỹ đất công, đất xen kẽ đô thị để sử dụng cho xây dựng nhà ở xã hội. Bên cạnh đó, trong quy hoạch phát triển đô thị, cần quan tâm phát triển mô hình “cụm đô thị vệ tinh công nhân” có hạ tầng xã hội đầy đủ với cơ chế đầu tư và vận hành hợp lý.
Hai là, cải cách thủ tục hành chính, pháp lý, rút ngắn thời gian thẩm định, ưu tiên cho các dự án nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân có quỹ đất gần khu công nghiệp trọng điểm. Triển khai tốt các chính sách hỗ trợ của Chính phủ về ưu đãi cho đối tượng thụ hưởng (công nhân, chủ đầu tư). Sớm hình thành và vận hành Quỹ phát triển nhà ở địa phương.
Ba là, làm tốt công tác truyền thông, công khai minh bạch thông tin, đặc biệt là cơ chế giám sát đa chiều.
Bốn là, có cơ chế xã hội hóa nhằm thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư nhà ở xã hội bằng kinh phí ngoài ngân sách (với sự hỗ trợ của Nhà nước như ưu đãi thuế, hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật, xã hội, hay cơ chế PPP…). Hơn nữa, cần có cơ chế yêu cầu doanh nghiệp có phương án chỗ ở cho công nhân khi cấp phép đầu tư với sự hỗ trợ của Nhà nước. Đồng thời, cần xem xét có chính sách hỗ trợ các hộ dân có điều kiện (miễn giảm thuế đất, thuế thu nhập, điện nước,…).nhằm khuyến khích và phát triển mô hình “nhà trọ đạt chuẩn” để nhân dân tham gia chương trình nhà ở xã hội.
Năm là, phát huy vai trò đại diện quyền lợi của công nhân của tổ chức Công đoàn trong công tác giám sát cũng như đầu tư nhà cho công nhân thuê, thuê mua.
Cuối cùng là đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác xây dựng nhằm nâng cao chất lượng, an toàn và giảm giá thành nhà ở xã hội, nhà ở công nhân. Ứng dụng công nghệ số để quản lý nhà ở xã hội, nhà ở công nhân một cách khoa học, khách quan, minh bạch.
Phát triển nhà ở công nhân không chỉ là mục tiêu an sinh xã hội đảm bảo quyền con người mà còn là giải pháp cạnh tranh thu hút đầu tư, giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực, động lực thúc đẩy công nghiệp hóa cũng như phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An. Với quyết tâm cao của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các cấp, ngành, cũng như cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân, hy vọng Chương trình phát triển nhà ở xã hội nói chung, nhà ở công nhân nói riêng sớm đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của lực lượng công nhân và người lao động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An nhanh, bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau.
Nguồn: https://baonghean.vn/nha-o-cho-cong-nhan-buoc-di-chien-luoc-cho-cong-nghiep-hoa-ben-vung-10304193.html
Bình luận (0)