Những đứa con không thể lớn
Trong căn nhà nhỏ ở xóm 3, xã Hưng Nguyên, ông Nguyễn Xuân Thanh - cựu chiến binh từng tham gia chiến đấu ở chiến trường Trị - Thiên - ngày ngày vẫn chăm bón cho 3 người con bị bại não. Ông nhập ngũ năm 1967, trải qua những năm tháng chiến đấu ác liệt, từng sống dưới những tán rừng đẫm chất diệt cỏ. Ngày trở về, ông hy vọng được sống một cuộc đời bình dị. Nhưng 3 người con, sinh từ năm 1980 đến 1985, đều mắc chứng bại não. “Có hôm tỉnh dậy, nghe tiếng các con ú ớ trong cơn co giật, tôi chỉ biết ngồi khóc. Mình là lính, từng vượt qua bom đạn, nhưng lại không cứu nổi chính những đứa con của mình khỏi một thứ chất độc vô hình”, ông Thanh nói.
Nỗi đau theo năm tháng cũng giày vò gia đình ông Nguyễn Khánh Nhã ở phường Thành Vinh, khi người con út của ông là Nguyễn Khánh Sơn nay đã hơn 42 tuổi vẫn chỉ ú ớ và không thể phục vụ bản thân, dù hình hài cao lớn, khuôn mặt tuấn tú.
Sơn thường xuyên bị xích ở góc nhà vì không làm chủ được hành vi, mỗi ngày bố mẹ phải trông nom, bón cho anh từng thìa cơm, từng cốc nước. Hai năm nay, Sơn bị tai biến mạch máu não, không thể đứng dậy, không còn đi được nữa, bản thân ông Nguyễn Khánh Nhã cũng vừa bị tai biến nên mọi việc chăm sóc anh Sơn đổ lên vai người mẹ già. Ông Nhã cho biết: “Năm 1972-1974, khi chiến đấu trên địa bàn Quảng Trị, rồi hành quân vào Nam, thật không may đó là thời điểm Mỹ rải chất độc da cam/dioxin, tôi và rất nhiều đồng chí đã nhiễm chất độc hóa học, để lại di chứng nặng nề cho thế hệ sau”.
Nỗi đau da cam nhức nhối, dằn vặt cuộc đời nhiều người lính trở về từ chiến trường khốc liệt. Ông Phan Văn Minh ở xã Hải Châu sinh được 4 người con, thì 2 người mất vì bại não, còn 2 cháu nội đang sống lay lắt; ông Phạm Bá Cảnh ở xã Yên Trung nuôi 3 người con bại liệt toàn thân suốt mấy chục năm qua. Những đứa con của các gia đình này đã ngoài 30 tuổi nhưng vẫn chỉ như em bé lên 3. Không nói năng, không đi lại, không tự ăn, không biết tự phục vụ những nhu cầu cơ bản nhất của bản thân. Hình ảnh đau xót thường thấy ở những gia đình có nạn nhân chất độc da cam, là những đứa con, đứa cháu bị xích lại để không đập phá. Bên cạnh giường, là những ông bố, bà mẹ đã già, mắt mờ, sức yếu, run tay cố đút từng thìa cháo, thìa nước, bao đêm thức trắng với dòng nước mắt bất lực.
Theo thống kê của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh Nghệ An, toàn tỉnh có hơn 30.000 người bị phơi nhiễm. Đến nay, có 12.998 người đang được hưởng trợ cấp, trong đó có 8.594 nạn nhân trực tiếp và hơn 4394 nạn nhân gián tiếp (con, cháu của người bị nhiễm). Nhiều gia đình có tới 3 - 4 thế hệ bị ảnh hưởng. Không chỉ bệnh tật thể chất, nhiều người còn rơi vào khủng hoảng tâm lý, tuyệt vọng, tự ti, sống lặng lẽ, ẩn mình khỏi cộng đồng.
Cần thêm những quyết sách cụ thể, bền vững
Trước những mất mát quá lớn, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh Nghệ An được thành lập từ năm 2008, đến nay đã phát triển ở 130 xã, phường, với gần 14.000 hội viên.
Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, các cấp Hội đã vận động được hơn 3,42 tỷ đồng, trong đó: Hỗ trợ sửa chữa nhà ở cho 11 trường hợp với kinh phí 220 triệu đồng; Tặng quà Tết cho 2.606 trường hợp với 1,16 tỷ đồng; Hỗ trợ sinh kế cho 61 hộ với 348 triệu đồng; Tặng học bổng, sổ tiết kiệm cho 10 học sinh; Tặng xe lăn, xe lắc cho 31 người khuyết tật; Hỗ trợ khám chữa bệnh, thăm hỏi đột xuất hơn 2.500 trường hợp trên 1,1 tỷ đồng...
Mỗi phần quà trao đi không chỉ là vật chất, mà còn là hơi ấm tình người. Có những căn nhà mới được xây, những chiếc xe lăn giúp người bệnh ra khỏi góc tối căn phòng. Nhiều gia đình được hỗ trợ bò giống, cây giống, nguồn vốn sản xuất để bắt đầu lại cuộc sống.
Trường hợp ông Nguyễn Văn Đức ở xã Tân Châu là một minh chứng. Bản thân ông bị nhiễm chất độc da cam, chân tay khoèo; con trai ông cũng bị dị tật. Nhưng nhờ khoản vay ưu đãi, ông đã gây dựng mô hình nuôi gà, chăn bò, trở thành hộ khá giả, tạo thêm việc làm cho người dân trong xóm. “Tôi không muốn sống bằng sự thương hại. Tôi muốn chính mình làm được điều gì đó để con tôi không chỉ sống, mà còn được hy vọng”, ông Đức nói.
Câu chuyện của anh Lê Bá Thành ở phường Vinh Lộc - chủ cơ sở sản xuất máy làm nông nghiệp trên địa bàn, cũng truyền cảm hứng cho nhiều người đồng cảnh ngộ. Anh được tiếp cận với nguồn vốn vay hỗ trợ từ Ngân hàng Chính sách và chính quyền địa phương tạo điều kiện hỗ trợ cho thuê đất, từng bước gây dựng nên cơ ngơi sản xuất khá khang trang. Xưởng sản xuất của anh hiện cho thu nhập mỗi năm hơn 300 triệu đồng; tạo việc làm cho 7-10 lao động, trong đó có cả những người khuyết tật, với mức thu nhập mỗi người 7- 9 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều tấm gương nạn nhân chất độc màu da cam bứt phá nghịch cảnh thành công. Đến nay, hầu hết nạn nhân chất độc da cam tại Nghệ An vẫn sống dựa vào khoản trợ cấp từ 900.000 - 1.200.000 đồng/người/tháng, chỉ đủ gạo ăn qua bữa, chưa nói đến thuốc men, viện phí... Hiện trên địa bàn toàn tỉnh có hơn 350 nạn nhân chất độc da cam thuộc diện đặc biệt khó khăn, trong đó, nhiều người bị liệt toàn thân, cần người phục vụ suốt ngày đêm. Thực trạng này cho thấy nhu cầu cấp thiết về một trung tâm chăm sóc, phục hồi chức năng chuyên biệt cho các nạn nhân nhiễm chất độc da cam nặng. Tuy nhiên, dù đã nhiều lần đề xuất, đến nay Nghệ An vẫn chưa được chấp thuận xây dựng trung tâm này, trong khi các tỉnh bạn như: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị đã có.
“Không phải ai cũng có người thân đủ sức khỏe để chăm sóc. Khi cha mẹ mất đi, các cháu biết sống với ai, ở đâu? Chúng tôi chỉ mong một trung tâm, dù nhỏ thôi, để các cháu có nơi nương tựa”, ông Hoàng Đăng Hòe - Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh Nghệ An chia sẻ.
Ông Hòe cũng cho biết, cùng với sự hỗ trợ trực tiếp, Hội đang phối hợp triển khai Tháng hành động vì nạn nhân chất độc da cam năm 2025, tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, vận động xây dựng quỹ, trao tặng quà và kêu gọi sự vào cuộc của toàn xã hội. Thời gian tới, Hội sẽ tiếp tục tham mưu xây dựng Trung tâm chăm sóc nạn nhân da cam tỉnh Nghệ An; xây dựng hệ thống dữ liệu về nạn nhân và gia đình có nhu cầu hỗ trợ; tiếp tục vận động doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cá nhân đóng góp vào Quỹ Nạn nhân chất độc da cam...
64 năm sau thảm họa da cam tại Việt Nam, hậu quả vẫn chưa dừng lại. Không chỉ là những dị tật về thể chất, mà còn là những tổn thương tâm hồn, sự mặc cảm, tự ti kéo dài từ đời này sang đời khác. Trước thực tế ấy, ngoài những chính sách vĩ mô, điều cần thiết hơn bao giờ hết chính là một quyết sách cụ thể, bền vững, từ việc xây dựng trung tâm nuôi dưỡng, đào tạo nghề, chăm sóc đặc biệt... đến việc nâng mức trợ cấp, đẩy mạnh vận động xã hội hóa quỹ nạn nhân chất độc da cam. Hơn cả, đó là sự thấu hiểu và đồng hành từ cộng đồng, không chỉ là những lời thăm hỏi chỉ trong một “tháng hành động”, mà là sự sẻ chia bền bỉ trong suốt hành trình dài đối với những người còn phải gánh chịu nỗi đau dai dẳng sau chiến tranh.
Nguồn: https://baonghean.vn/noi-dau-da-cam-va-trach-nhiem-cua-chung-ta-10304188.html
Bình luận (0)