Nơi khởi đầu cho kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam

VHO - Giữa lòng phố cổ Hà Nội sầm uất, ngôi nhà số 48 Hàng Ngang như một chứng nhân lặng lẽ mà vĩ đại của lịch sử dân tộc. Chính nơi đây, trong những ngày cuối tháng Tám năm 1945 lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết nên bản Tuyên ngôn Độc lập, văn kiện đánh dấu mốc son khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc ta.

Học sinh tham quan di tích lịch sử quốc gia ngôi nhà 48 Hàng Ngang (Hà Nội)

 Trong dòng chảy lịch sử ngàn năm dựng nước và giữ nước, có những địa danh được xem như mốc son bất tử, nơi lưu giữ và chứng thực những bước ngoặt vĩ đại của dân tộc. Ngôi nhà số 48 phố Hàng Ngang (Hà Nội) chính là một địa chỉ như thế.

Dấu ấn của thời khắc lịch sử trọng đại

Ngày 23.8.1945, từ chiến khu cách mạng Tân Trào, Bác Hồ trở về Hà Nội. Tại ngôi nhà số 48 Hàng Ngang, Chủ tịch Hồ Chí Minh dành nhiều tâm huyết soạn thảo văn kiện lịch sử “Tuyên ngôn Độc lập”.

Nguyên chủ nhân của căn nhà khi ấy là ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ, doanh nhân buôn tơ lụa nổi tiếng giàu có, đã dành toàn bộ tầng hai để Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí Trung ương Đảng ở và làm việc từ ngày 25.8 - 2.9.1945. Ngôi nhà 48 Hàng Ngang có vị trí thuận lợi, nằm giữa một trong 36 phố phường cổ kính của Hà Nội và thông ra hai mặt phố Hàng Ngang và Hàng Cân. Căn nhà ống rộng khoảng 70m², từ tầng cao có thể quan sát xung quanh để đảm bảo an toàn.

Phòng tiếp khách là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Trung ương tiếp đón, trao đổi công việc với các đại biểu, chiến sĩ cách mạng, trí thức yêu nước trong những ngày Tổng khởi nghĩa. Trong không gian sang trọng và ấm áp này, vẫn toát lên phong cách sống và làm việc giản dị của Bác, rất gần gũi, khiêm nhường, song luôn đầy khí chất của một lãnh tụ vĩ đại.

Phòng họp Bộ Chính trị có diện tích 72m². Ở vị trí trung tâm đặt một bàn hình chữ nhật cùng tám ghế tựa, bộ bàn ghế mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì nhiều cuộc họp quan trọng với Thường vụ Trung ương Đảng trong những ngày ở và làm việc tại đây, đặc biệt chuẩn bị cho lễ ra mắt Chính phủ lâm thời vào dịp Quốc khánh 2.9.1945.

Cuối phòng đặt một bàn tròn và bốn ghế, nơi Bác Hồ cùng các đồng chí Trung ương dùng bữa. Những bữa ăn này do bà Hoàng Thị Minh Hồ trực tiếp chuẩn bị, luôn tự mình nếm trước để bảo đảm an toàn cho Bác. Khi bà vắng nhà, con trai cả thay mẹ làm việc này.

Để tránh sự chú ý của mật thám, bà vẫn duy trì việc buôn bán bình thường. Dọc tường là hàng ghế nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp nghỉ ngơi trong những đêm làm việc khuya. Gần cửa phòng có bàn vuông bọc nỉ xanh nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh máy tài liệu.

Ngày 26.8.1945, tại căn phòng này, Bác Hồ nghe báo cáo tình hình khởi nghĩa trong cả nước và chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương, quyết định nhiều vấn đề trọng đại: Chuyển Ủy ban Giải phóng dân tộc thành Chính phủ lâm thời; mở rộng thành phần Chính phủ, mời thêm nhân sĩ, trí thức yêu nước; tổ chức cuộc mít tinh lớn, tuyên bố với quốc dân và thế giới về nền độc lập, chọn ngày 2.9 ra mắt Chính phủ lâm thời.

Tại căn phòng nhỏ bên cạnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã miệt mài viết bản thảo “Tuyên ngôn Độc lập”. Trong những ngày đêm đầy căng thẳng nhưng cũng chan chứa niềm tin và khát vọng, văn kiện đã ra đời, súc tích nhưng hàm chứa sức mạnh của lẽ phải và chân lý. Ngày 2.9.1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập”, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Giá trị biểu tượng của ngôi nhà 48 Hàng Ngang

Đề cập về giá trị lịch sử của địa chỉ 48 Hàng Ngang, nhà nghiên cứu lịch sử Lê Văn Lan cho biết: Điều trước hết, 48 Hàng Ngang là biểu tượng sinh động cho tình đoàn kết dân tộc. Trong cuộc đấu tranh giành độc lập, không chỉ công, nông, trí thức, mà cả tầng lớp tư sản yêu nước cũng hòa chung dòng chảy dân tộc.

Gia đình ông Trịnh Văn Bô đã không chỉ dành ngôi nhà của mình làm nơi hoạt động cho Chính phủ lâm thời, mà còn dốc sức, dốc của cải ủng hộ cách mạng. Ngôi nhà vì thế trở thành minh chứng hùng hồn cho tinh thần “dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết”, cho sức mạnh đoàn kết toàn dân mà Hồ Chí Minh từng nhiều lần khẳng định là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Bên cạnh đó, giá trị lịch sử của ngôi nhà 48 Hàng Ngang gắn liền với sự ra đời của một văn kiện bất hủ. Bản “Tuyên ngôn Độc lập” được viết tại đây không chỉ khẳng định quyền tự quyết của dân tộc Việt Nam, mà còn đặt dân tộc ta ngang hàng với các dân tộc văn minh trên thế giới. Từ căn phòng nhỏ tại 48 Hàng Ngang, một văn kiện vừa mang giá trị pháp lý quốc tế, vừa chứa đựng tinh thần nhân văn sâu sắc, đã ra đời.

Nó không chỉ là lời tuyên bố với quốc dân đồng bào, mà còn là lời tuyên ngôn hùng hồn gửi tới toàn thế giới: Việt Nam có quyền được sống độc lập, tự do và dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng và của cải để bảo vệ quyền thiêng liêng ấy. Ngôi nhà 48 Hàng Ngang, xét đến cùng, chính là nơi khởi đầu cho một kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam. Từ đây, đất nước ta bước vào hành trình xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân, một Nhà nước đầu tiên trong lịch sử hiện đại Việt Nam đặt nền móng trên nguyên tắc dân chủ và độc lập dân tộc.

Giá trị của ngôi nhà 48 Hàng Ngang còn nằm ở việc nó trở thành chứng nhân, là “địa chỉ đỏ” nhắc nhở các thế hệ người Việt Nam hôm nay và mai sau về cái giá của độc lập, tự do. Độc lập không tự nhiên mà có, nó được đánh đổi bằng máu xương, trí tuệ, bằng sự hy sinh của hàng triệu người con đất Việt. Mỗi khi bước chân vào ngôi nhà này, nhìn lại căn phòng nhỏ nơi Bác Hồ viết “Bản Tuyên ngôn độc lập”, ta như thấy lại bóng dáng Người cặm cụi bên trang giấy, lo cho vận mệnh quốc gia, gánh trên vai trách nhiệm của cả dân tộc.

Phòng họp và phòng khách

Lời nhắc từ quá khứ đến hiện tại và tương lai

Tám thập kỷ đã trôi qua, nhà 48 Hàng Ngang nay đã trở thành di tích lịch sử quốc gia. Bên trong vẫn còn giữ nguyên những hiện vật gắn liền với thời khắc lịch sử: Chiếc bàn gỗ đơn sơ, bộ ấm chén, nơi làm việc giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tất cả tạo nên một không gian lắng đọng, khiến người xem không khỏi bồi hồi xúc động.

Nhưng quan trọng hơn, di tích này không chỉ được giữ lại như một chứng tích lịch sử, mà còn là một địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Hằng năm, hàng chục nghìn học sinh, sinh viên, du khách trong và ngoài nước đã đến tham quan, tìm hiểu, để hiểu rằng giá trị độc lập, tự do là thiêng liêng và không thể đánh đổi.

Ông Trịnh Kiến Quốc, con trai thứ 5 của nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô và Hoàng Thị Minh Hồ

Ông Trịnh Kiến Quốc, con thứ năm của nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô và Hoàng Thị Minh Hồ xúc động cho biết: “Tôi rất cảm động khi được trở lại ngôi nhà nơi bố mẹ tôi đã sinh ra tôi ở đây. Đây cũng là ngôi nhà mà anh chị em chúng tôi rất tự hào vì bố mẹ tôi đã phục vụ cách mạng một tháng ba ngày”.

Khi đó, Bác Hồ nói chuyện với mẹ ông và đã biểu dương, dặn dò các thế hệ trong gia đình tích cực tham gia công việc kháng chiến, kiến quốc. Do đó, vào cuối năm 1945 khi sinh ra ông, gia đình đã đặt ông tên là Kiến Quốc. Ông Kiến Quốc cũng cho biết, qua các câu chuyện mà bố mẹ kể lại, phát huy truyền thống gia đình, các anh chị em của ông luôn tự hào và tích cực tham gia vào bảo vệ, xây dựng đất nước như Bác Hồ mong muốn.

Ngôi nhà 48 Hàng Ngang không chỉ là một địa chỉ lịch sử. Đó là nơi khởi nguồn của một văn kiện bất hủ, là chứng tích cho sức mạnh đoàn kết dân tộc, là điểm tựa tinh thần cho mọi thế hệ người Việt. Ý nghĩa và giá trị của nó vượt ra ngoài phạm vi một ngôi nhà, một con phố, mà trở thành di sản tinh thần vô giá của cả dân tộc.

Mỗi khi nhắc đến 48 Hàng Ngang, chúng ta không chỉ nhắc đến nơi Bác Hồ viết “Tuyên ngôn Độc lập”, mà còn nhắc đến khát vọng trường tồn của dân tộc Việt Nam: Khát vọng được sống trong tự do, độc lập, khát vọng xây dựng một đất nước giàu mạnh, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Ngôi nhà ấy sẽ mãi mãi là điểm hẹn của lịch sử, nơi mà mỗi người Việt Nam khi dừng chân đều tự nhắc mình về trách nhiệm giữ gìn và phát huy những giá trị thiêng liêng của độc lập, tự do - để xứng đáng với những gì cha ông đã gửi gắm từ mùa Thu lịch sử năm 1945. 

Nguồn:https://baovanhoa.vn/van-hoa/noi-khoi-dau-cho-ky-nguyen-moi-cua-dan-toc-viet-nam-165299.html