Phục hưng nghề thêu Minh Lãng

Trải qua bao thăng trầm, người dân làng nghề thêu Minh Lãng vẫn yêu, tâm huyết với nghề truyền thống mà cha, ông truyền lại.

Trọn đời gắn bó với nghề

Tuy sắp bước sang tuổi “thất thập” nhưng bà Trần Thị Khoản ở thôn Súy Hãng vẫn giữ được đôi mắt tinh tường, đôi tay khéo léo, linh hoạt và đặc biệt là niềm đam mê, tâm huyết với nghề thêu. Bà Khoản bắt đầu biết thêu khi là cô bé 9 - 10 tuổi. Từ đó đến nay, cuộc đời bà gắn liền với khung thêu, cây kim, sợi chỉ.

Bà Khoản chia sẻ: Người bình thường mất khoảng từ 2 - 3 tháng để học thêu. Tuy nhiên, để sản phẩm đẹp và có hồn thì đòi hỏi người thêu phải có khiếu thẩm mỹ và kỹ thuật cao, điều này cần phải được rèn luyện và tích lũy qua thời gian dài. Thời kỳ nghề thêu hưng thịnh, trong làng nhà nào ít nhất cũng có 2 khung thêu, nhà nhiều thì 4 - 5 khung. Cả làng từ thiếu niên, nam thanh nữ tú đến người già từ 60 - 70 tuổi đều biết thêu. Ngoài trồng lúa thì nghề thêu là “cứu cánh” giúp mỗi nhà có thêm thu nhập để nuôi con, cháu trưởng thành. Cũng có những thời điểm nghề thêu ở Minh Lãng đứng trước nguy cơ bị mai một do biến động thị trường, chuyển dịch lao động sang các ngành nghề khác có thu nhập tốt hơn; khung thêu trong các gia đình bị bỏ xó và hư hao dần. Tuy nhiên, tôi vẫn lựa chọn gắn bó với nghề. Với tôi, nghề thêu là tinh hoa, trí tuệ mà cha ông đã truyền dạy cho con, cháu. Tôi trân quý điều đó và mong muốn góp công sức cùng dân làng giữ gìn, bảo tồn nghề truyền thống cho đời sau.

Các sản phẩm thêu tay của làng nghề thêu Minh Lãng đều rất tinh xảo.

Gắn bó với nghề thêu trọn cuộc đời, nghệ nhân Nguyễn Cao Bính ở thôn Bùi Xá được mệnh danh là người “vẽ tranh bằng chỉ” và là thợ thêu duy nhất của địa phương được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân. Ông Bính kể: Tôi bén duyên với nghề từ khi 8 tuổi, khi bố mẹ gửi tôi học thêu ở nhà một người thợ quen. Lúc đầu tôi khóc lóc phản đối nhưng càng làm tôi càng thấy ham, dần dần đam mê những mẫu thêu đẹp, tinh xảo. Nghề thêu đến tự nhiên rồi cứ thế gắn bó với tôi suốt cuộc đời.

Hiện nay, dù đã ở tuổi 70, cơ sở thêu tranh mỹ nghệ cao cấp do ông Bính làm chủ vẫn luôn sáng đèn và lúc nào ông cũng miệt mài bên khung thêu. Tranh thêu của ông thường khai thác các đề tài phong phú, đa dạng trong cuộc sống, tất cả đều được phản ánh chân thực thông qua những bức tranh thêu tay với đường nét tinh tế, từ cảnh vật đến con người. Từ những bức tranh thêu đó mà danh tiếng bậc thầy của làng nghề thêu Minh Lãng đã được vươn xa và được đánh giá rất cao.

Người dân làng nghề thêu Minh Lãng vẫn yêu, tâm huyết với nghề truyền thống mà cha, ông truyền lại.

Giữ “chất” để vươn xa

Hiện nay, trên địa bàn xã Thư Trì có 3 doanh nghiệp và nhiều cơ sở sản xuất, tổ hợp thêu tranh với khoảng 1.000 lao động ở các thôn vẫn duy trì nghề thêu. Bà Nguyễn Thị Nhuần, chủ cơ sở sản xuất tranh thêu Ninh Nhuần ở thôn Bùi Xá cho biết: Hiện nay, tôi có 2 xưởng thêu với 20 nhân công làm việc tập trung tại xưởng, ngoài ra còn có một số người nhận hàng về thêu tại nhà. Thu nhập của thợ thêu bình quân từ 3 - 6 triệu đồng/người/tháng. Ưu điểm của nghề thêu đó là không bó buộc về thời gian như làm trong các doanh nghiệp mà mọi người có thể tận dụng thời gian lúc nông nhàn hay những khoảng thời gian rảnh trong ngày để làm. Tuy nhiên, do thu nhập thấp hơn đi làm ở các doanh nghiệp nên thế hệ trẻ hiện nay không “mặn mà” với nghề. Ngoài ra, sự phổ biến của máy thêu công nghiệp cùng với biến động thị trường khiến cho nghề thêu truyền thống của địa phương gặp nhiều khó khăn.

Theo ông Nguyễn Bá Lục, Chủ tịch UBND xã, trong thời buổi các sản phẩm thêu công nghiệp đang rất phổ biến với mẫu mã đa dạng, bắt mắt thì sản phẩm thêu tay truyền thống của địa phương phải giữ được “chất” và tinh hoa của làng nghề nhằm tạo ra sự khác biệt. Có như vậy sản phẩm mới có sức cạnh tranh và đứng vững trên thị trường. Thời gian tới, xã tiếp tục quan tâm, khuyến khích người dân địa phương, nhất là lao động trẻ gắn bó với nghề; tổ chức tập huấn nâng cao tay nghề cho thợ thêu; kết hợp với các nghệ nhân, thợ lành nghề mở các lớp dạy nghề thêu cho thế hệ trẻ; tăng cường quảng bá thương hiệu, tạo thuận lợi cho tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt, xã quan tâm tạo điều kiện về thủ tục vay vốn, giúp các cơ sở, tổ hợp, doanh nghiệp thêu hoạt động hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ làm việc với các cơ sở, doanh nghiệp thêu lớn trên địa bàn để tìm giải pháp tiếp cận với các thị trường mới và đơn hàng mới. Xây dựng các tour du lịch trải nghiệm nghề thêu, tham quan làng nghề, mua sắm sản phẩm thêu… qua đó góp phần gìn giữ và phục hưng nghề thêu truyền thống của địa phương.