Cây di sản và bia đá hơn 200 tuổi giữa vùng Thoại Sơn

TPO - Trên triền núi Sập (xã Thoại Sơn, An Giang), trong khuôn viên đình Thoại Ngọc Hầu lưu giữ hai “báu vật” hơn 200 năm tuổi, gồm cây dầu rái được công nhận Cây di sản Việt Nam và tấm bia đá Thoại Sơn khắc 629 chữ Hán, dấu ấn của danh tướng khai phá vùng đất Nam Bộ xưa.

Thoại Ngọc Hầu, tên thật Nguyễn Văn Thoại (1761-1829, quê Quảng Nam cũ), là danh tướng dưới triều Nguyễn, được xem là “khai quốc công thần” của vùng đất Nam Bộ. Trên triền núi Sập (xã Thoại Sơn, An Giang), ngôi đình mang tên ông được xây dựng từ hơn 200 năm trước, cùng bia đá Thoại Sơn. Tới nay, đình và bia đá vẫn giữ nguyên nét cổ kính, trầm mặc.

Đình Thoại Ngọc Hầu tọa lạc tại xã Thoại Sơn, tỉnh An Giang, cách trung tâm TP. Long Xuyên (cũ) khoảng 25 km. Khu đình rộng khoảng 2.000 m2, bao quanh là hàng chục cây cổ thụ như giáng hương, dầu rái, sao… Trong đó có cây dầu rái hơn 200 tuổi, cao trên 27 m, chu vi gốc 9 m, được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản vào năm 2023. Dưới gốc cây có miếu Sơn Quân, bia đá khắc chữ Hán “thần thụ” và bia công nhận Cây Di sản Việt Nam.

Theo ông Trần Hữu Huệ (75 tuổi, ngụ địa phương), việc công nhận cây di sản không chỉ quảng bá du lịch mà còn khơi dậy niềm tự hào văn hóa, lịch sử của người dân. Ông Huệ cho biết cây dầu rái tồn tại đến nay gắn liền với công lao của Thoại Ngọc Hầu - người cho trồng nhiều cây khi dựng miếu, nhưng đến nay chỉ còn lại duy nhất cây trên 200 năm tuổi.

Cây dầu rái hơn 200 tuổi, cao lớn nhất trong khuôn viên đình.

Cây dầu rái hơn 200 tuổi, sừng sững giữa khuôn viên đình, như “nhân chứng” lịch sử gắn với hành trình hình thành và phát triển vùng đất Thoại Sơn. Theo tài liệu, từ tuổi 16, ông Thoại Ngọc Hầu bước vào binh nghiệp, lập nhiều chiến công, xây đình chùa, khai khẩn đất hoang. Dấu ấn lớn nhất là hai con kênh Thoại Hà và Vĩnh Tế dài hơn 100 km, giúp giao thương thủy thuận lợi và giữ vững an ninh quốc phòng.

Để ghi dấu công trình kênh Thoại Hà, ông dựng miếu dưới chân núi Sập và khắc bia đá kể lai lịch núi. Năm Minh Mạng thứ 3 (1822), ông tổ chức lễ dựng bia và khánh thành Thần Miếu. Tấm bia cao 3 m, ngang 1,2 m, khắc 629 chữ Hán, là một trong những bia ký tiêu biểu của thời phong kiến còn lưu lại.

Đình Thoại Ngọc Hầu trước năm 1920. Ảnh tư liệu.

Theo Bảo tàng Lịch sử An Giang, năm 1904, viên Chủ tỉnh người Pháp ở Long Xuyên cho dời bia về hoa viên chủ Tỉnh tại tỉnh lỵ Long Xuyên. Sau đó, văn bia được dịch sang tiếng Pháp nhưng nội dung không phù hợp, nên chính quyền địa phương rước bia về làng, đặt tại vị trí mới cách nơi ban đầu, lúc Thoại Ngọc Hầu cho dựng khoảng 300 m.



Năm 1922, người dân dựng đình Thoại Ngọc Hầu để thờ “Quan Khâm Sai Thống chế Thoại Ngọc Hầu” và bảo vệ bia khỏi mưa nắng. Năm 2013, đình Thoại Ngọc Hầu được Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam công nhận nằm trong Top 100 “Điểm đến ấn tượng Việt Nam”. Đến 2019, ngôi đình cùng bia Thoại Sơn tiếp tục được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia. Ảnh: Nhật Huy.

Nguồn:https://tienphong.vn/cay-di-san-va-bia-da-hon-200-tuoi-giua-vung-thoai-son-post1767728.tpo