Những chứng cứ khoa học này không chỉ lấp đầy khoảng trống lịch sử, mà còn trở thành động lực để Cao Bằng định vị lại giá trị nguồn cội, tạo sức mạnh nội sinh, góp phần kiến tạo tương lai phát triển bền vững, hướng tới mục tiêu xây dựng một cuộc sống hạnh phúc cho người dân.
Di chỉ khảo cổ quý giá dần hiện hữu
Theo các nhà sử học, Cao Bằng là vùng đất cổ xưa của đất nước Nam Cương mà ngày nay còn lưu truyền nhiều truyền thuyết gắn với sự xuất hiện của Thục Phán-An Dương Vương, cũng là một trung tâm chính trị, xã hội, văn hóa của tộc người Việt-Tày cổ. Từ đó, Báo cáo Kết quả khảo sát di tích và chỉnh lý di vật tại tỉnh Cao Bằng năm 2025 do Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp các cơ quan chuyên môn tỉnh Cao Bằng thực hiện, đã xác định được 17 địa điểm/di tích, trong đó có 15 địa điểm phát hiện di vật mang phong cách văn hóa Đông Sơn.
Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam cho biết: Nhóm chuyên gia giám định gần 400 hiện vật và nghiên cứu khảo sát thực địa, lập bản đồ 17 địa điểm phát hiện; điều đáng mừng là hầu hết hiện vật thuộc văn hóa Đông Sơn được lưu giữ tại tỉnh đều được lấy lên từ lòng đất Cao Bằng, xuất hiện khá dày ở các di tích phân bố gần các con sông lớn như sông Bằng, sông Gâm và phụ lưu; ven các dòng chảy trong núi. Chung quanh khu vực này được coi là quê hương của Thục Phán và kinh đô nước Nam Cương xưa.
Trong đó, kết quả chỉnh lý ban đầu cho thấy, hiện vật đồng mang đặc trưng văn hóa Đông Sơn chiếm số lượng lớn. Nhóm vũ khí bằng đồng bao gồm giáo, lao, mũi tên, rìu chiến. Đáng chú ý, lưỡi cày đồng - một loại hình di vật tiêu biểu của văn hóa Đông Sơn - đã được tìm thấy trong sưu tập của ông Đàm Thế Học, Hội Di sản văn hóa Cao Bình, với ba tiêu bản có nhiều nét tương đồng với lưỡi cày đồng Cổ Loa. Bên cạnh đó, có khoảng 20 chiếc trống đồng Heger I đã được tìm thấy trên địa bàn tỉnh. Sự đa dạng của các hiện vật này cho thấy Cao Bằng có thể là một khu vực có vai trò quan trọng trong không gian văn hóa Đông Sơn.
Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cao Bằng Nguyễn Quốc Trung cho biết: “Bộ sưu tập trống đồng Heger I và các hiện vật đặc trưng của văn hóa Đông Sơn được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Cao Bằng chính là cơ sở khoa học quý giá, giúp chúng ta từng bước hình dung về bức tranh lịch sử của vùng đất này”.
Hiện tại, giới khoa học đã có thêm cơ sở để tin rằng, việc tìm thấy một di chỉ Đông Sơn hoàn chỉnh tại Cao Bằng chỉ là vấn đề thời gian, không chỉ bởi số lượng lớn các hiện vật được khai quật mà còn từ các yếu tố địa lý, văn hóa bản địa. Các câu chuyện truyền thuyết về Thục Phán-An Dương Vương cũng đã ăn sâu vào tiềm thức người dân, tạo nên một nền tảng văn hóa vững chắc, để từ đó thúc đẩy việc bảo tồn cũng như góp phần tạo động lực phát triển của tỉnh biên giới.
Biến giá trị nguồn cội thành sức mạnh phát triển
Hành trình tìm về quá khứ có thể nói vừa để thỏa mãn sự tò mò khoa học, đồng thời góp phần kiến tạo tương lai. Niềm tự hào về cội nguồn trở thành một phần của triết lý phát triển mới, được thể hiện rõ trong cuốn sách “Xây dựng Cao Bằng hạnh phúc - Con đường phát triển vì con người” của đồng chí Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng, khi nhấn mạnh việc lấy hạnh phúc của người dân làm tiêu chuẩn cao nhất và những giá trị nguồn cội như văn hóa Đông Sơn chính là nền tảng vững chắc để xây dựng một tương lai bền vững.
Phải lấy giá trị nguồn cội làm nền tảng để kiến tạo hiện tại, mở lối tương lai. Một cộng đồng chỉ thật sự bền vững khi họ hiểu rõ mình là ai, đến từ đâu và tự hào về điều đó.
Đồng chí Quản Minh Cường, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng
Trong bài phát biểu khai mạc Tọa đàm “Văn hóa Đông Sơn ở Cao Bằng: Khơi nguồn giá trị lịch sử - bồi đắp hành trình hạnh phúc vì con người”, đồng chí Quản Minh Cường nhấn mạnh: “Phải lấy giá trị nguồn cội làm nền tảng để kiến tạo hiện tại, mở lối tương lai. Một cộng đồng chỉ thật sự bền vững khi họ hiểu rõ mình là ai, đến từ đâu và tự hào về điều đó”. Từ tư duy đó, các hoạt động nghiên cứu, tọa đàm khoa học đã được khởi xướng, chỉ đạo và trực tiếp thúc đẩy, coi đó là bước đi cụ thể nhằm biến tri thức khảo cổ-lịch sử thành động lực tinh thần, khơi dậy niềm tự hào và gắn kết bản sắc với phát triển.
Những định hướng này vừa phù hợp chỉ đạo của Trung ương về bảo tồn và phát huy di sản, vừa thể hiện cách tiếp cận đặc thù của Cao Bằng: Lấy bản sắc làm gốc, lấy con người làm trung tâm, biến di sản văn hóa thành trụ cột cho mô hình “tỉnh hạnh phúc”. GS, TS, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Quang Ngọc khẳng định: “Tỉnh Cao Bằng đặt tên phường Thục Phán cho khu vực được xem là quê hương An Dương Vương và kinh đô nước Nam Cương xưa, đây là một quyết định lịch sử nhằm khai thác và phát huy hiệu quả những giá trị đích thực của không gian lịch sử - văn hóa căn cốt của quốc gia, dân tộc”.
Có thể nói, dòng chảy văn hóa Đông Sơn vẫn đang âm thầm tuôn chảy trong lòng đất và trong tâm thức những người con của mảnh đất Cao Bằng; những nỗ lực tìm kiếm, bảo tồn và phát huy giá trị di sản này là hành trình đầy ý nghĩa, không chỉ để giải mã quá khứ mà còn kiến tạo một tương lai tốt đẹp hơn.
Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng Lê Hải Hòa nhấn mạnh, thời gian tới, tỉnh sẽ phối hợp xây dựng đề tài cấp quốc gia “Nguồn gốc Thục Phán-An Dương Vương và vai trò Cao Bằng”, với trục khảo cứu kiểm chứng tư liệu, khai quật khảo cổ và nghiên cứu liên ngành; lập Hồ sơ tư liệu Cao Bằng về An Dương Vương, số hóa-đối chiếu-thẩm định, bảo đảm mỗi kết luận đều có địa chỉ khoa học; xây dựng bảo tàng và trưng bày chuyên đề Đông Sơn-Âu Lạc tại Cao Bằng, kết nối với tuyến du lịch di sản và học thuật; từ đó, đưa kết quả nghiên cứu vào giáo dục, truyền thông và sản phẩm văn hóa-du lịch. Mục tiêu quan trọng nhất là biến giá trị nguồn cội thành sức mạnh phát triển của tỉnh Cao Bằng trong tương lai.
Nguồn: https://nhandan.vn/tinh-cao-bang-luu-giu-dong-chay-van-hoa-dong-son-post900397.html
Bình luận (0)