Ukraine biến máy bay nông nghiệp thành vũ khí chống UAV Nga
Một chiếc Zlin Z-137 Agro Turbo bất ngờ xuất hiện với trang bị tên lửa R-73, minh chứng cho sáng tạo chiến thuật của Ukraine trong cuộc chiến hiện tại.
Báo Khoa học và Đời sống•12/08/2025
Trang The War Zone đã đăng tải đoạn video gây chú ý, ghi lại cảnh một máy bay nông nghiệp Zlin Z-137 Agro Turbo do Tiệp Khắc sản xuất, bay thấp trên cánh đồng ngô ở Ukraine nhưng lại được trang bị hai tên lửa không đối không R-73. Thân máy bay sơn màu xám quân sự, kèm sọc trắng nhận dạng để tránh bị bắn nhầm. Thời gian và địa điểm quay chưa được tiết lộ.
Đây là minh chứng mới nhất cho sự sáng tạo của Ukraine trong việc ứng biến các hệ thống phòng không, tận dụng cả nền tảng dân sự và vũ khí cũ. Tình trạng hoạt động của mẫu cải tiến này chưa rõ, song nó cho thấy Kiev không ngừng tìm cách bổ sung các giải pháp chống máy bay không người lái.
Z-137 là biến thể cải tiến của dòng Zlin Z-37 ra đời năm 1963, ban đầu dùng động cơ piston Ivchenko. Sau này, Z-137 chuyển sang động cơ tua-bin Walter M-601B, hiệu suất cao hơn. Trước đây, chúng chủ yếu phục vụ phun thuốc trừ sâu trên các trang trại tập thể khối Đông Âu. Hơn 700 chiếc đã được chế tạo tới giữa thập niên 1980.
Việc tái sử dụng máy bay nông nghiệp cho nhiệm vụ quân sự không phải mới. Không quân Mỹ gần đây giới thiệu OA-1K Skyraider II - phiên bản quân sự hóa của Air Tractor AT-802 để phục vụ các nhiệm vụ yểm trợ hỏa lực và trinh sát, dù còn nhiều tranh luận về cách vận dụng lâu dài.
Ngoài tên lửa R-73, chiếc Z-137 trong video còn có hai giá treo hình trụ dưới cánh, trông giống thùng nhiên liệu phụ hoặc cụm súng. Mục đích thực sự chưa rõ, có thể là tàn tích từ thiết bị rải thuốc trừ sâu, hoặc thử nghiệm trang bị hỏa lực phụ trợ.
Tên lửa R-73, NATO gọi là AA-11 Archer, là loại tên lửa tầm nhiệt nổi tiếng, có tầm bắn tối đa gần 30 km và khả năng tấn công mục tiêu ở góc lệch lớn nhờ hệ thống ngắm gắn mũ phi công. Ukraine đã dùng R-73 trên máy bay chiến đấu MiG-29, Su-27, các bệ phóng mặt đất “FrankenSAM”, tàu không người lái Sea Dragon và cả xe phòng không cải tiến Osa.
Việc một máy bay nông nghiệp mang tên lửa không đối không gây nhiều hoài nghi về khả năng tác chiến. Cách phi công Z-137 nhắm mục tiêu chưa rõ, do máy bay thiếu cảm biến chuyên dụng. Có thể phi công sẽ dựa vào dữ liệu từ hệ thống radar và cảm biến mặt đất để đánh chặn mục tiêu.
Có thể hệ thống Z-137/R-73 sẽ dùng để chuyên đối phó máy bay không người lái Shahed tầm xa của Nga. Tuy nhiên, với việc không có cảm biến chuyên dụng, máy bay có lẽ chỉ tác chiến ban ngày hoặc kết hợp kính nhìn đêm. Và nếu được kết nối vào mạng GCI, nó có thể nhận tọa độ mục tiêu từ trạm điều khiển mặt đất.
Trong thời gian gần đây, Nga tăng cường phóng UAV Shahed với số lượng lớn, buộc Ukraine triển khai nhiều lớp phòng không từ súng máy, đèn pha, tác chiến điện tử đến tên lửa tầm xa Patriot. Trong bối cảnh đó, các nền tảng rẻ, cơ động như Z-137 vũ trang trở thành giải pháp bổ trợ.
Ngoài R-73, Ukraine hoàn toàn có thể lắp các tên lửa khác đã nhận viện trợ như AIM-9L/M Sidewinder, AIM-9X của Mỹ hay ASRAAM của Anh. Sự linh hoạt này giúp tối ưu hóa kho tên lửa không đối không vốn dồi dào nhưng nền tảng phóng truyền thống lại hạn chế.
Hiện tại, chưa rõ Z-137 vũ trang đã vào biên chế hay chỉ đang thử nghiệm. Trước đây, Ukraine từng trang bị súng cầm tay cho máy bay huấn luyện Yak-52, cho thấy Kiev sẵn sàng thử mọi giải pháp để chống UAV. Nga cũng từng thử máy bay gắn súng săn để bắn mục tiêu nhỏ.
Dù hạn chế về tốc độ và khả năng phản ứng, Z-137 vũ trang có thể tuần tra các khu vực không phận trọng điểm, giảm áp lực cho hệ thống phòng không tầm cao. Hình ảnh máy bay rải thuốc sâu mang tên lửa lượn trên bầu trời Ukraine là minh chứng sống động cho tinh thần sáng tạo, tận dụng mọi nguồn lực để ứng phó mối đe dọa UAV từ Nga.
Bình luận (0)