Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám trong các phong trào thi đua yêu nước hiện nay

TCCS - Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là sự kiện mang tính bước ngoặt trong lịch sử dân tộc Việt Nam, mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Tinh thần của Cách mạng Tháng Tám, với trí tuệ, bản lĩnh, ý chí kiên cường tiếp tục soi đường trong công cuộc đổi mới, phát triển đất nước hiện nay, trong đó phong trào thi đua yêu nước là sự thể hiện sinh động tinh thần cách mạng trong thời bình.

Tinh thần Cách mạng Tháng Tám - di sản vô giá của lịch sử dân tộc Việt Nam 

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là sự kiện vĩ đại và có ý nghĩa lịch sử trong tiến trình phát triển của dân tộc Việt Nam. Thắng lợi của cuộc Cách mạng không chỉ chấm dứt ách thống trị kéo dài hàng thế kỷ của thực dân, phong kiến và phát xít, mà còn mở ra một kỷ nguyên mới: kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Cách mạng Tháng Tám để lại một di sản vô giá là tinh thần cách mạng thấm đẫm lòng yêu nước, khát vọng tự do, ý chí quật cường và niềm tin vào sức mạnh của toàn dân tộc. Trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay, việc phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám trong các phong trào thi đua yêu nước là yêu cầu cấp thiết, nhằm khơi dậy và nhân lên sức mạnh nội sinh của dân tộc, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam, đánh dấu thắng lợi của cuộc tổng khởi nghĩa do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, lật đổ ách thống trị của thực dân, phong kiến, giành lại độc lập dân tộc, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tròn 80 năm đã trôi qua, song tinh thần Cách mạng Tháng Tám vẫn mãi mãi là động lực hun đúc nên bản lĩnh, khí phách và sức mạnh nội sinh của dân tộc Việt Nam.

Tinh thần Cách mạng Tháng Tám thể hiện ở ý chí quật cường, khát vọng tự do, độc lập và quyết tâm tự giải phóng mình khỏi mọi xiềng xích nô lệ của toàn thể nhân dân Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, với đường lối đúng đắn, nghệ thuật lãnh đạo và phương pháp cách mạng sáng tạo, nhân dân ta đã đoàn kết thành một khối, phát huy sức mạnh toàn dân tộc để làm nên thắng lợi vĩ đại. Đó chính là biểu tượng của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, của tinh thần chủ động, sáng tạo, biết tận dụng thời cơ lịch sử để hành động quyết đoán, chính xác.

Không chỉ là giá trị lịch sử, tinh thần Cách mạng Tháng Tám còn là nguồn cảm hứng và kim chỉ nam cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, đối mặt với nhiều thách thức đan xen, tinh thần tiến công cách mạng cần tiếp tục được kế thừa, phát huy, đặc biệt là trong việc xây dựng ý chí tự lực, tự cường, củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, phát huy tinh thần yêu nước, trách nhiệm công dân và khát vọng vươn lên vì một nước Việt Nam hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc.

Các điển hình tiên tiến tại Đại hội Thi đua “Vì an ninh Tổ quốc” lần thứ 9_Ảnh: TTXVN

Phong trào thi đua yêu nước - hiện thân của tinh thần Cách mạng Tháng Tám trong thời kỳ mới

Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, thi đua yêu nước không chỉ là phương thức hành động mang tính tổ chức cao, mà còn là hiện thân sinh động của tinh thần cách mạng, khơi dậy và nhân lên những giá trị cao đẹp như lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí vượt khó, khát vọng vươn lên vì độc lập dân tộc và hạnh phúc của nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập và lãnh đạo phong trào thi đua yêu nước đã khẳng định: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, và những người thi đua là những người yêu nước nhất”⁽¹⁾. Khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện sâu sắc bản chất của thi đua trong lịch sử, mà còn có ý nghĩa thời đại to lớn khi đất nước đang đứng trước những thời cơ, vận hội và thách thức to lớn của công cuộc đổi mới, phát triển nhanh và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Phong trào thi đua yêu nước là một hình thức tổ chức quần chúng hành động cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhằm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối ngoại trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Trong thời kỳ kháng chiến, thi đua là “giặc đến thì đánh, giặc lui thì sản xuất”, là “tay cày, tay súng”, là “ba sẵn sàng”, “năm xung phong”,... Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, thi đua là “lao động giỏi, sản xuất tốt”, “thi đua quyết thắng”, là “góp gạo nuôi quân”, là “người tốt, việc tốt”, “dạy tốt, học tốt”,.... Những phong trào ấy đã trở thành chất keo kết dính cộng đồng, thể hiện trung thực nhất, thuyết phục nhất cho tinh thần yêu nước, thôi thúc mọi tầng lớp nhân dân đoàn kết, phấn đấu vì sự nghiệp chung của dân tộc Việt Nam.

Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập, phong trào thi đua yêu nước tiếp tục được lan tỏa, phát động sâu rộng trong toàn xã hội với nhiều nội dung, hình thức phong phú, thiết thực. Các phong trào thi đua như: “Cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới”, “Cả nước chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”, “Doanh nghiệp Việt Nam hội nhập và phát triển”, “Cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở”, hay các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, chuyển đổi số quốc gia, “bình dân học vụ số”, phát triển kinh tế xanh,… Đây chính là những minh chứng cho sự kế thừa và phát triển tinh thần thi đua yêu nước trong tình hình mới. Những phong trào này không chỉ khuyến khích cá nhân, tập thể cống hiến và sáng tạo, mà còn tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để phát huy nguồn lực nội sinh, tăng cường niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

Trong bối cảnh hiện nay, thi đua yêu nước tiếp tục là kênh phát huy hiệu quả tinh thần cách mạng, khi quy tụ được sức mạnh toàn dân, thúc đẩy đổi mới tư duy, hành động thiết thực, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược phát triển đất nước. Phát biểu tại Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ X, năm 2020, cố Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Công tác thi đua khen thưởng có tầm quan trọng đặc biệt, góp phần tạo ra động lực thúc đẩy các hoạt động cách mạng… mọi thành quả của cách mạng nước ta đều gắn liền với việc tổ chức hiệu quả các phòng trào thi đua yêu nước”⁽²⁾. Tinh thần cách mạng được truyền tải và lan tỏa thông qua các phong trào thi đua thực chất, không hình thức, gắn chặt với nhiệm vụ chính trị và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, gắn bó mật thiết với quyền và lợi ích của người dân, góp phần vào những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Biểu hiện sinh động của tinh thần Cách mạng Tháng Tám được hiện thực hóa trong thi đua yêu nước hiện nay trên một số nội dung sau:

Một là, tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm

Một trong những biểu hiện rõ nét của tinh thần Cách mạng Tháng Tám là sự chủ động nắm bắt thời cơ lịch sử, dám vượt qua mọi rào cản để hiện thực hóa lý tưởng độc lập, tự do. Với phong trào thi đua yêu nước hiện nay, tinh thần ấy được thể hiện ở việc cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu các cấp, các ngành, không né tránh, không cầu an, mà sẵn sàng đổi mới tư duy, hành động quyết liệt vì lợi ích chung. Phải có “năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết”⁽³⁾. Bởi, những người “dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì cái đúng, cái mới” chính là hiện thân của tinh thần cách mạng trong thực tiễn thi đua yêu nước thời kỳ mới.

 Hai là, khát vọng vươn lên, vượt qua mọi khó khăn, thử thách

Cách mạng Tháng Tám thành công vì Đảng có đường lối đúng đắn và bởi nhân dân thể hiện khí chất tinh thần bất khuất, không khuất phục trước mọi ách áp bức, bất công. Vì “bổn phận của người dân Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh; bất kỳ làm việc gì, đều cần phải thi đua nhau: Làm cho mau, Làm cho tốt, Làm cho nhiều”⁽⁴⁾. Tinh thần đó ngày nay được khơi dậy trong các phong trào thi đua vượt khó, sáng tạo, đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình lao động, nhất là trong điều kiện đất nước chịu ảnh hưởng của đại dịch, biến đổi khí hậu, thiên tai và thách thức của hội nhập. Nhiều cá nhân, tập thể không những hoàn thành nhiệm vụ mà còn tìm tòi cái mới, mở rộng mô hình, đóng góp vượt mức yêu cầu và đó chính là hiện thân của “ý chí cách mạng” trong điều kiện thời bình.

Ba là, tinh thần tiên phong, nêu gương và hành động thực chất

Tư tưởng Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thi đua. Người chỉ rõ: “Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”⁽⁵⁾; “Đảng viên đi trước, làng nước theo sau”⁽⁶⁾. Tinh thần Cách mạng Tháng Tám là tinh thần dấn thân của những người đi đầu, tiên phong trong các phong trào; điều này trong bối cảnh hiện nay được thể hiện rõ nét qua việc cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp thực sự gương mẫu, “nói đi đôi với làm”, thi đua bằng hành động cụ thể, hiệu quả, không hình thức, phô trương, không chạy theo thành tích, số lượng.

Bốn là, khả năng huy động và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc

Thành công của Cách mạng Tháng Tám là thành quả của sự hội tụ sức mạnh toàn dân tộc, từ công nhân, nông dân, trí thức đến các tầng lớp tiểu thương, thanh niên, phụ nữ, đồng bào các dân tộc thiểu số, đồng bào các tôn giáo. Trong thi đua yêu nước hiện nay, biểu hiện của tinh thần đại đoàn kết chính là việc phát động các phong trào có tính toàn dân, hướng đến lợi ích cộng đồng, khuyến khích sự tham gia chủ động của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Điển hình như phong trào  “Cả nước đoàn kết, chung sức, đồng lòng thi đua phòng, chống và chiến thắng đại dịch COVID-19” là lời hiệu triệu toàn dân tộc muôn người như một, đồng lòng cùng Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi, chiến thắng dịch bệnh. Đây thực sự là biểu tượng cao đẹp về tinh thần yêu nước, về sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, về truyền thống và bản lĩnh Việt Nam anh hùng. Điều đó đã khẳng định, thi đua cần khơi dậy tinh thần cùng hành động, không phân biệt vị trí xã hội, không loại trừ thành phần kinh tế, miễn là cùng hướng đến mục tiêu phát triển đất nước.

Khẳng định và tiếp tục phát huy vai trò, ý nghĩa, sức mạnh của khối đại đoàn  kết toàn dân tộc, trong bài viết “Sức mạnh của đoàn kết”, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: “Đoàn kết đã, đang và sẽ mãi là sức mạnh vô địch của cách mạng Việt Nam. Trong giai đoạn chuyển mình sắp xếp lại bộ máy đầy thách thức hiện nay, tinh thần ấy càng phải được quán triệt sâu sắc và phát huy cao độ. Lịch sử giao cho chúng ta nhiệm vụ hết sức quan trọng là kiến tạo một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong thời kỳ đổi mới. Để hoàn thành nhiệm vụ đó, không có “vũ khí”nào lợi hại và hiệu quả hơn sự đồng tâm nhất trí của cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ của toàn dân. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đúc kết: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết - Thành công, thành công, đại thành công!”⁽⁷⁾.

Năm là, tinh thần hành động gắn với khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Tinh thần Cách mạng Tháng Tám không khép lại trong quá khứ, mà luôn sống động trong khát vọng xây dựng đất nước “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn. Trong bối cảnh hiện nay, thi đua yêu nước cần hướng đến các mục tiêu chiến lược như chuyển đổi số quốc gia, xây dựng kinh tế xanh, phát triển giáo dục, đổi mới khoa học - công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải thiện môi trường sống. Đặc biệt, tập trung “Đẩy mạnh công nghệ chiến lược, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, lấy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo làm động lực chính cho phát triển”⁽⁸⁾. Vì vậy, thi đua không đơn thuần là hoàn thành tốt công việc được giao, mà phải luôn hướng đến giá trị phát triển bền vững và hạnh phúc của nhân dân.

Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám trong phong trào thi đua yêu nước hiện nay

Tinh thần Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là biểu tượng cao đẹp của lòng yêu nước nồng nàn, ý chí độc lập, tự chủ và khát vọng vươn lên của toàn dân tộc Việt Nam. Đó là sự kết tinh của trí tuệ, bản lĩnh chính trị và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trong thời đại mới, khi Việt Nam đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế sâu rộng, việc phát huy tinh thần cách mạng trong các phong trào thi đua yêu nước có ý nghĩa quan trọng. Đây không chỉ là nhu cầu tinh thần, đạo lý truyền thống, mà còn là đòi hỏi khách quan để khơi dậy nội lực dân tộc, huy động các nguồn lực phát triển đất nước bền vững.

Các đại biểu dự Đại hội thi đua yêu nước ngành tài chính (2025 - 2030)_Ảnh: TTXVN

Thứ nhất, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về tinh thần Cách mạng Tháng Tám và vai trò của thi đua yêu nước trong thời kỳ mới

Tinh thần của Cách mạng Tháng Tám là biểu tượng của lòng yêu nước, ý chí độc lập, tinh thần đoàn kết và khát vọng vươn lên vẫn còn nguyên giá trị và ý nghĩa thời đại. Việc khơi dậy và làm sống động tinh thần ấy trong bối cảnh hiện nay không chỉ có ý nghĩa giáo dục truyền thống mà còn tạo động lực mạnh mẽ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.

Để nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử cách mạng, tư tưởng Hồ Chí Minh và truyền thống thi đua yêu nước trong các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Các hình thức tuyên truyền cần linh hoạt, hiện đại, kết hợp giữa phương tiện truyền thông truyền thống và nền tảng số. Đồng thời, cần tích cực lồng ghép nội dung về giá trị của Cách mạng Tháng Tám và vai trò của thi đua yêu nước vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, giáo dục phổ thông và đại học. Qua đó, từng bước xây dựng nhận thức đúng đắn, toàn diện và thống nhất trong toàn xã hội, tạo nền tảng vững chắc cho sự lan tỏa sâu rộng, bền vững của phong trào thi đua yêu nước gắn với tinh thần cách mạng trong thời kỳ mới.

Thứ hai, đổi mới nội dung, hình thức và phương thức tổ chức phong trào thi đua theo hướng thực chất, hiệu quả và bền vững

Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng hiện đại hóa, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc tổ chức các phong trào thi đua yêu nước theo cách truyền thống, hình thức, rập khuôn sẽ khó đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Vì vậy, một trong những giải pháp có tính đột phá là đổi mới toàn diện nội dung, hình thức và phương thức tổ chức phong trào thi đua, bảo đảm tính thiết thực, hiệu quả và bền vững.

Về nội dung, phong trào thi đua cần bám sát các mục tiêu phát triển chiến lược của quốc gia và từng ngành, từng địa phương; gắn với các chương trình hành động cụ thể như chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, “bình dân học vụ số”, phát triển kinh tế tuần hoàn, đổi mới sáng tạo, cải cách hành chính, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Nội dung thi đua cần cụ thể, rõ ràng, có chỉ số đo lường và thời hạn thực hiện.

Về hình thức tổ chức, cần đa dạng hóa mô hình thi đua theo hướng linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương, từng cơ quan, đơn vị. Các hình thức truyền thống cần được kết hợp với ứng dụng công nghệ số như quản lý thi đua qua phần mềm, theo dõi kết quả bằng dữ liệu thời gian thực (real-time data), tổ chức truyền thông thi đua trên các nền tảng truyền thông xã hội, từ đó tăng tính lan tỏa và tính cộng đồng của phong trào thi đua.

Về phương thức thực hiện, cần tăng cường phân cấp, phân quyền trong quản lý thi đua, khuyến khích sự chủ động, sáng tạo ở cấp cơ sở. Đồng thời, bảo đảm công khai, minh bạch, tránh hình thức, chạy theo thành tích. Đặc biệt, cần tập trung phát hiện và nhân rộng mô hình hay, cách làm tốt nhằm tạo động lực thi đua bền vững và lan tỏa trong toàn xã hội.

Thứ ba, gắn kết thi đua với các mục tiêu phát triển chiến lược của đất nước

Thi đua yêu nước không thể tách khỏi các mục tiêu phát triển chiến lược đã được Đảng, Nhà nước xác định. Do đó, cần tổ chức các phong trào thi đua gắn với việc thực hiện ba đột phá chiến lược (hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao), các chương trình mục tiêu quốc gia (giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi), cũng như các yêu cầu phát triển mới như chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn,…

Cần tạo điều kiện để các phong trào thi đua trở thành kênh huy động trí tuệ và nguồn lực toàn dân cho các nhiệm vụ chiến lược. Chẳng hạn, trong lĩnh vực giáo dục, thi đua cần gắn với nâng cao chất lượng đào tạo, chuyển đổi số trường học, xây dựng môi trường học tập sáng tạo và nhân văn. Trong lĩnh vực y tế, thi đua cần khuyến khích các sáng kiến nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, cải tiến thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ mới, phục vụ người bệnh tận tình, chuyên nghiệp. Trong kinh tế, thi đua cần phát huy sáng kiến sản xuất, tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh quốc tế. Nghiên cứu phát động phong trào thi đua "Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, góp phần đưa đất nước vươn mình bước vào kỷ nguyên giàu mạnh và thịnh vượng"⁽⁹⁾.

Thứ tư, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý nhà nước và phối hợp các cấp, các ngành trong tổ chức phong trào thi đua.

Thi đua yêu nước là hình thức tổ chức hành động cách mạng do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, nhằm huy động sức mạnh toàn dân thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội và quốc phòng - an ninh trong từng giai đoạn lịch sử. Thực tiễn cho thấy, ở đâu có sự lãnh đạo sát sao, toàn diện của tổ chức đảng, sự quản lý hiệu quả của chính quyền và sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành, các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội thì phong trào thi đua ở đó mới có sức lan tỏa mạnh mẽ, tạo được hiệu quả thiết thực và bền vững.

Để phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám trong phong trào thi đua yêu nước hiện nay, cần tiếp tục khẳng định và tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác thi đua, khen thưởng, bởi “càng khó khăn thì càng phải thi đua”. Cấp ủy các cấp cần đưa nội dung lãnh đạo phong trào thi đua vào nghị quyết, chương trình hành động, coi đó là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên. Đồng thời, các cơ quan nhà nước cần nâng cao năng lực quản lý, điều hành phong trào thi đua theo hướng chuyên nghiệp, khoa học, thực chất, tránh tình trạng hình thức, phô trương.

Song song với đó, cần tăng cường sự phối hợp giữa các ban, bộ, ngành trung ương và địa phương, giữa các tổ chức chính trị - xã hội,... trong tổ chức triển khai các phong trào thi đua. Sự phối hợp cần được thể chế hóa bằng các cơ chế cụ thể, tạo sự thống nhất về mục tiêu, nội dung, phương pháp thực hiện thi đua, bảo đảm phong trào có chiều sâu, tính hệ thống, phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong huy động nhân dân tham gia thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thứ năm, nêu gương và nhân rộng điển hình tiên tiến trong thi đua yêu nước

Với các phong trào thi đua yêu nước, việc phát hiện, biểu dương, nêu gương và nhân rộng các điển hình tiên tiến giữ vai trò quan trọng. Đây không chỉ là sự ghi nhận, tôn vinh những đóng góp tiêu biểu, mà còn là giải pháp thiết thực nhằm khơi dậy tinh thần cống hiến, cổ vũ hành động tích cực trong toàn xã hội. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, “một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”⁽¹⁰⁾, do đó, nêu gương là phương thức giáo dục và thúc đẩy thi đua hiệu quả nhất.

Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, các điển hình tiên tiến không chỉ gắn với năng suất lao động cao, mà còn thể hiện ở tư duy đổi mới, hành động sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, ứng xử nhân văn, tinh thần phụng sự cộng đồng và trách nhiệm với xã hội. Vì vậy, công tác phát hiện, bồi dưỡng, tôn vinh và nhân rộng điển hình tiên tiến cần được tiến hành một cách bài bản, khoa học, xuyên suốt trong cả hệ thống chính trị.

Trước hết, cần xây dựng hệ thống tiêu chí rõ ràng, minh bạch, phù hợp với từng lĩnh vực, từng địa phương, bảo đảm đánh giá đúng thực chất, không chạy theo thành tích. Các cấp, các ngành cần chủ động rà soát, lựa chọn kịp thời các cá nhân, tập thể có thành tích nổi bật trong thực tiễn công tác, sản xuất, học tập, nghiên cứu khoa học, bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đời sống văn hóa. Cùng với đó, cần có chính sách ưu tiên, hỗ trợ, khuyến khích những điển hình tiếp tục phát triển, nhân rộng mô hình, chia sẻ kinh nghiệm để tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

Đặc biệt, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị phải là những người đi đầu trong các phong trào thi đua, gương mẫu về đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm. Tuyên truyền, nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến, gương "Người tốt, việc tốt". Chính sự nêu gương của đội ngũ cán bộ lãnh đạo sẽ là động lực quan trọng để hình thành môi trường thi đua tích cực, lành mạnh, thực chất, góp phần tạo nên phong trào thi đua yêu nước sâu rộng, hiệu quả, bền vững trong toàn xã hội.

Thứ sáu, hoàn thiện cơ chế, chính sách khen thưởng kịp thời, công khai, minh bạch

 Khen thưởng là một khâu trọng yếu trong công tác thi đua yêu nước, đóng vai trò là động lực tinh thần, là hình thức ghi nhận, biểu dương, lan tỏa những đóng góp tích cực của các tập thể, cá nhân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, việc hoàn thiện cơ chế, chính sách khen thưởng theo hướng kịp thời, công khai, minh bạch là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm tính hiệu quả, công bằng và lan tỏa thực chất của phong trào thi đua yêu nước.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản pháp luật, chính sách về thi đua, khen thưởng phù hợp với yêu cầu của thời kỳ mới. Hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng cần cụ thể, rõ ràng, lượng hóa được kết quả và bảo đảm phù hợp với từng lĩnh vực, địa phương, ngành nghề. Việc phân loại khen thưởng cần được thực hiện một cách khoa học, phân biệt rõ ràng giữa khen thưởng quá trình và khen thưởng thành tích xuất sắc đột xuất, giữa khen thưởng cá nhân và khen thưởng tập thể, giữa cấp trung ương và địa phương.

Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, xét duyệt và công bố khen thưởng, nhằm bảo đảm công khai, minh bạch, dễ tra cứu, thuận tiện kiểm tra, giám sát và phản biện xã hội. Đồng thời, công tác khen thưởng cần được thực hiện kịp thời, đúng lúc, đúng người, đúng việc, có giá trị khích lệ thực chất, tránh tình trạng chậm trễ hoặc thiên lệch gây bức xúc trong dư luận.

Có chế tài nghiêm minh đối với những hành vi gian lận trong xét khen thưởng, xử lý nghiêm các trường hợp đề xuất sai, thiếu khách quan hoặc chạy theo thành tích. Chỉ khi cơ chế khen thưởng được hoàn thiện và thực thi nghiêm túc thì mới thực sự trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước phát triển sâu rộng, bền vững.

Tinh thần Cách mạng Tháng Tám với khát vọng độc lập, ý chí tự cường, tinh thần dấn thân và sáng tạo là di sản tinh thần vô giá của dân tộc Việt Nam. Trong thời đại mới, tinh thần ấy cần được tiếp tục khơi dậy, chuyển hóa thành động lực và hành động cụ thể thông qua các phong trào thi đua yêu nước. Đó là con đường để mỗi người dân Việt Nam phát huy trí tuệ, cống hiến năng lực, góp phần đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững, hiện thực hóa mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; xây dựng một xã hội đổi mới sáng tạo, phát triển toàn diện đất nước và hội nhập quốc tế hiệu quả trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

-------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 7,  tr. 407
(2) Nguyễn Phú Trọng: “Công tác thi đua - khen thưởng cần chính xác, kịp thời, công khai, có tác dụng giáo dục, nêu gương, tránh hình thức”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 10-12-2020, https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/tin-tieu-diem/-/asset_publisher/s5L7xhQiJeKe/content/tao-dong-luc-moi-day-manh-cong-cuoc-xay-dung-va-bao-ve-dat-nuoc
(3) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 187
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 556 - 558
(5) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 6,  tr. 16
(6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 5, tr. 549
(7) GS, TS Tô Lâm: “Sức mạnh của đoàn kết”, Tạp chí Cộng sản, số 1.065 (7-2025)
(8) GS, TS Tô Lâm: “Một số nội dung cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; những định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 1-11-2024, https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/media-story/-/asset_publisher/V8hhp4dK31Gf/content/ky-nguyen-moi-ky-nguyen-vuon-minh-cua-dan-toc-ky-nguyen-phat-trien-giau-manh-duoi-su-lanh-dao-cam-quyen-cua-dang-cong-san-xay-dung-thanh-cong-nuoc-vie
(9) Văn phòng Chính phủ: Thông báo số 576 -TB/VPCP, ngày 27-12-2024, về Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Phiên họp thứ 10 của Hội đồng thi đua - khen thưởng Trung ương, tr. 3
(10) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 284

Nguồn: https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/thuc-tien-kinh-nghiem1/-/2018/1116102/phat-huy-tinh-than-cach-mang-thang-tam-trong-cac-phong-trao-thi-dua-yeu-nuoc-hien-nay.aspx